Jakie czynniki mogą wywołać raka?
Różne czynniki zewnętrzne, zwane czynnikami ryzyka, mogą wpłynąć na to, że u niektórych osób rozwinie się rak tarczycy. Jak dotąd jednak wszystkie zidentyfikowane czynniki powodują tylko niewielkie zwiększenie ryzyka zachorowania.
Jednym z takich czynników jest niedobór jodu w pożywieniu. Jod jest pierwiastkiem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Jeśli nie dostarcza się go w dostatecznej ilości, może to powodować zwiększone ryzyko zachorowania na raka tarczycy. Ponieważ Polska jest krajem, w którym w pożywieniu nadal niedostateczna jest ilość jodu, szczególnie na obszarach górskich, trzeba zwracać uwagę na to by spożywać go w dostatecznej ilości. Dużą ilość jodu zawierają ryby morskie, …. Sytuacja w zakresie dostarczania jodu w pożywieniu poprawiła się w ciągu ostatnich 10 lat, ponieważ wprowadzono ustawowy obowiązek jodowania soli. Jednak osoby, które spożywają mało pokarmów bogatych w jod lub mają duże zapotrzebowanie na ten pierwiastek (kobiety w ciąży, dzieci), mogą spożywać dodatkowo preparaty jodu (dostępne w aptekach bez recepty, jednak ich wprowadzanie powinno się skonsultować z lekarzem, szczególnie u osób, które cierpiały już wcześniej na schorzenia tarczycy) lub preparaty wielowitaminowe zawierające jod.
Innym czynnikiem, który może powodować raka tarczycy, jest promieniowanie jonizujące. Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby, które były w dzieciństwie leczone napromienianiem szyi z powodu choroby migdałków, trądziku lub infekcji grzybiczej skóry. Tego rodzaju terapii zaniechano już dość dawno, a w Polsce nigdy nie prowadzono jej na szeroką skalę.
Opad radioaktywny, który powstał w czasie awarii elektrowni atomowej w Czarnobylu w 1986 roku, jest również analizowany przez naukowców jako czynnik mogący powodować raka tarczycy. Wyniki dotychczasowych badań wskazują, że wyłącznie na terenie części Białorusi i Ukrainy promieniowanie pochodzące z atmosfery po katastrofie było wystarczająco intensywne, by wywołać chorobę – stwierdzono, że dzieci na tym obszarze znacznie częściej chorują w tej chwili na raka tarczycy niż dzieci z rejonów sąsiednich, w tym i Polski. Na obszarze naszego kraju nie stwierdzono wzrostu częstości zachorowań na raka tarczycy po wypadku w Czarnobylu.
Takie czynniki szkodliwe, jak palenie tytoniu i alkohol, nie powodują zwiększonego ryzyka zachorowania na raka tarczycy, zwiększają one jednak znacznie ryzyko zachorowania na inne nowotwory głowy i szyi. Jeśli więc palisz i/lub pijesz dużo alkoholu, a zauważyłeś u siebie któryś z objawów wymienionych na wstępie, koniecznie zgłoś się do lekarza.
Sprawdź też inne czynniki związane z żywnością.
Czy inne choroby mogą spowodować raka tarczycy?
Niektóre rzadkie choroby dziedziczne mogą wywołać zachorowanie na raka tarczycy. Jeśli chorujesz na zespół mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej (MEN) typu 2, jest duże ryzyko zachorowania na rdzeniastego raka tarczycy – powinieneś być pod stałą kontrolą specjalisty onkologa. Inne rzadkie choroby dziedziczne także wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka tarczycy: są to m.in. rodzinna polipowatość gruczolakowata jelit (FAP, inaczej zespół Gardnera), choroba Cowdena oraz zespół mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 1. Wpływa on również na ryzyko raka jelita grubego.
Istnieją również badania naukowe, które wykazują, że większe niż wśród zdrowych ryzyko zachorowania na raka tarczycy dotyczy kobiet, które chorowały na raka piersi. Tak więc pacjentki po leczeniu raka piersi powinny poddawać się częstszej niż normalnie lekarskiej kontroli tarczycy, najlepiej przez badanie ultrasonograficzne.
Czy rakowi tarczycy można zapobiec?
Nie. Ponieważ nie są znane czynniki, które powodują większość przypadków raka tarczycy, trudno jest tej chorobie zapobiegać. Aby uchronić się przed ryzykiem zachorowania, należy spożywać wystarczającą ilość jodu, chronić się przed nadmierną ekspozycją na promieniowanie jonizujące (niepotrzebne badania diagnostyczne), ale przede wszystkim pamiętać o częstym kontrolowaniu stanu swojego zdrowia. Uważa się, że każdy człowiek raz na 3 lata powinien mieć tarczycę zbadaną przez swojego lekarza. W razie potrzeby lekarz skieruje pacjenta na badanie ultrasonograficzne i badania krwi, które pozwolą ocenić czynność tarczycy w sposób pewny. Jeśli zauważysz jakiekolwiek objawy choroby, zgłoś się do lekarza (swojego lekarza rodzinnego lub specjalisty onkologa, do którego można zgłosić się bez skierowania). Pamiętaj! Rak tarczycy wykryty wcześnie jest całkowicie uleczalny.
